Tag: สำนวนไทย ต.

สำนวนไทยหมวดหมู่ ต. ตกล่องปล่องชิ้น ตกล่องปล่องชิ้น หมายถึง สำนวน “ตกล่องปล่องชิ้น” หมายถึง การตกลงปลงใจแต่งงานกัน หรือการได้ใช้ชีวิตร่วมกันเป็นคู่สามีภรรยา เปรียบเสมือนสิ่งที่ถูกบรรจุลงในภาชนะอย่างลงตัว ไม่สามารถแยกจากกันได้อีก สำนวนนี้มักใช้ในเชิงบวก เมื่อพูดถึงคู่รักที่แต่งงานกันอย่างเป็นทางการ หรือคนสองคนที่ตกลงใจใช้ชีวิตร่วมกัน กล่าวคือ “การตัดสินใจที่จะร่วมมือหรือร่วมชีวิตด้วย หรือได้ตกลงปลงใจแต่งงานหรือคบหาเป็นคู่รัก” นั่นเอง ที่มาของสำนวน เป็นสำนวนโบราณที่มาจากลักษณะของสิ่งที่ตกลงไปในปล่องหรือภาชนะ ซึ่งเมื่อหล่นลงไปแล้ว ก็ต้องไหลไปตามทางที่กำหนด ไม่สามารถฝืนหรือย้อนกลับได้ ในอดีต “ล่อง” หมายถึง การไหลไปตามน้ำ หรือการดำเนินไปตามสิ่งที่ถูกกำหนดไว้ ส่วน “ปล่องชิ้น” สื่อถึง สิ่งที่เข้ากันได้พอดี ลงตัว เหมาะสมกันโดยธรรมชาติ ดังนั้น “ตกล่องปล่องชิ้น” จึงถูกใช้เปรียบเปรยถึง คู่รักที่เมื่อถึงจุดหนึ่งก็ต้องตกลงปลงใจแต่งงานกัน หรือดำเนินชีวิตคู่ตามวิถีที่ควรเป็น แม้จะไม่ได้เร่งรัด แต่เมื่อถึงเวลาก็ต้องเป็นไปตามนั้น คล้ายกับสิ่งที่หล่นลงไปในปล่องแล้ว ไม่สามารถฝืนไหลย้อนกลับได้ ตัวอย่างการใช้สำนวน

สำนวนไทยหมวดหมู่ ต. ตกม้าตาย, สามเพลงตกม้าตาย ตกม้าตาย หมายถึง สำนวน “ตกม้าตาย, สามเพลงตกม้าตาย” หมายถึง การพ่ายแพ้หรือล้มเหลว เสียเชิงในช่วงสุดท้าย ทั้งที่ทำมาดีตลอด แต่กลับพลาดหรือเสียท่าในจังหวะสำคัญ เปรียบเสมือนนักรบที่ขี่ม้าเข้าสู่สนามรบอย่างมั่นใจ แต่กลับพลัดตกจากม้าในช่วงสำคัญ ทำให้เสียเปรียบและพ่ายแพ้ในที่สุด สำนวนนี้มักใช้ในกรณีที่คนกำลังจะสำเร็จหรือได้เปรียบ แต่กลับพลาดอย่างไม่น่าเกิดขึ้น ทำให้เสียเชิงและล้มเหลวในท้ายที่สุด กล่าวคือ “การแพ้, เสียเชิง” นั่นเอง และมักใช้ต่อว่า “สามเพลงตกม้าตาย” หมายถึง “พ่ายแพ้อย่างรวดเร็ว” ที่มาของสำนวน มาจากเหตุการณ์ในวรรณกรรมสามก๊ก ซึ่งกล่าวถึงโจผี (曹丕) บุตรชายของโจโฉ ที่ต้องเผชิญหน้ากับขุนศึกฝีมือดีในการรบ ในศึกสำคัญครั้งหนึ่งโจผีสามารถต่อสู้ได้ดีและยืนหยัดได้นานถึงสามเพลงกระบวนท่า แต่สุดท้ายกลับพลาดท่าถูกแทงตกจากม้าพ่ายแพ้และเสียชีวิตในจังหวะที่ไม่น่าพลาด และเหตุการณ์ “สามเพลงตกม้าตาย” นั้นยังปรากฏในกรณีของแฮหัวเอี๋ยน (夏侯淵) แม่ทัพใหญ่แห่งวุยก๊ก ที่ต้องต่อสู้กับฮองตง (黃忠) ขุนพลเฒ่าของจ๊กก๊ก ในศึกที่เขาผิดพลาดเพียงไม่นาน แต่กลับถูกฟันตกม้าจนเสียชีวิตในสนามรบอย่างรวดเร็วเพียง 3 กระบวนท่า สำนวนนี้จึงถูกนำมาใช้เปรียบเปรยถึงคนที่ทำบางสิ่งมาดีตลอด แต่กลับพลาดในจุดสำคัญ ทำให้ล้มเหลวหรือเสียเชิงในช่วงสุดท้าย เหมือนกับแม่ทัพที่แม้จะเป็นนักรบผู้ยิ่งใหญ่ แต่กลับพลาดเพียงครั้งเดียวจนต้องจบชีวิตลง ตัวอย่างการใช้สำนวน

สำนวนไทยหมวดหมู่ ต. ตกกระไดพลอยโจน ตกกระไดพลอยโจน หมายถึง สำนวน “ตกกระไดพลอยโจน” หมายถึง การที่ต้องตกอยู่ในสถานการณ์ที่จำเป็นต้องยอมรับไปด้วย แม้ไม่ตั้งใจ เมื่อเผชิญสถานการณ์ที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ หรือถูกบีบบังคับให้ต้องทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง จึงจำเป็นต้องยอมรับและดำเนินไปตามสถานการณ์นั้น แม้จะไม่ได้ตั้งใจตั้งแต่แรกก็ตาม เปรียบเสมือนคนที่พลัดตกกระไดลงไปแล้ว จำเป็นต้องพลอยกระโจนลงไปต่อ เพราะไม่สามารถหยุดกลางทางหรือย้อนกลับขึ้นไปได้ สำนวนนี้มักใช้ในกรณีที่คนต้องจำใจทำบางอย่างเพราะถูกสถานการณ์บังคับ ไม่ใช่เพราะตั้งใจทำเองแต่แรก กล่าวคือ “การที่จำเป็นที่จะต้องยอมเข้าไปเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเมื่อไม่มีทางเลี่ยง” นั่นเอง ที่มาของสำนวน มาจากการเปรียบเปรยกับคนที่พลัดตกบันได (กระได) แล้วต้องกระโดดต่อไปโดยไม่สามารถหยุดหรือย้อนกลับได้ ดังนั้นจึงกระโจนตามไปดีกว่าที่จะฝืนล้มแล้วจะเจ็บหนักกว่า ในอดีต “กระได” หมายถึง บันไดของบ้านเรือนไทยที่มักสูงและชัน หากมีใครพลาดตกลงไปแล้ว การหยุดกลางทางหรือพยายามปีนกลับขึ้นไปทันทีอาจเป็นไปได้ยาก ดังนั้น เมื่อ “ตกกระได” แล้ว จึงต้อง “พลอยโจน” หรือกระโดดตามไปโดยไม่มีทางเลือก สำนวนนี้จึงถูกใช้เปรียบเปรยถึงสถานการณ์ที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ เมื่อมีเหตุการณ์เกิดขึ้นแล้วก็จำเป็นต้องดำเนินไปตามสถานการณ์นั้น แม้จะไม่ได้ตั้งใจไว้แต่แรกก็ตาม เช่น การถูกบีบบังคับให้ทำบางอย่าง หรือจำเป็นต้องร่วมมือในสิ่งที่ไม่ได้อยากทำแต่แรกเพราะไม่มีทางเลือก ตัวอย่างการใช้สำนวน