สำนวนไทยหมวดหมู่ บ. บอกหนังสือสังฆราช
บอกหนังสือสังฆราช หมายถึง
สำนวน “บอกหนังสือสังฆราช” หมายถึง การสอนหรือบอกสิ่งที่ผู้อื่นรู้ดีอยู่แล้ว หรือสิ่งที่คนอื่นมีความรู้หรือความเชี่ยวชาญดีกว่าตนเอง เปรียบเสมือนการบอกสิ่งที่ไม่จำเป็นหรือไร้ประโยชน์ เนื่องจากผู้ฟังมีความรู้หรือประสบการณ์ในเรื่องนั้นมากกว่า เช่นเดียวกับการบอกหนังสือสังฆราชเป็นผู้มีความรู้มากอยู่แล้ว กล่าวคือ “การสอนสิ่งที่ผู้อื่นรู้อยู่แล้วหรือรู้ดีกว่าตน, สอนหนังสือสังฆราช ก็ว่า” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
สำนวนนี้มีที่มาจากเรื่องในวรรณคดีไทยเกี่ยวกับศรีธนนไชย ซึ่งในหนึ่งครั้งศรีธนนไชยขาดเข้าเฝ้าพระเจ้าแผ่นดินหลายวัน พระเจ้าแผ่นดินจึงทรงถามว่า “ทำไมจึงขาดเข้าเฝ้า” ศรีธนนไชยกราบทูลว่า “ไปบอกหนังสือสังฆราช” ซึ่งพระเจ้าแผ่นดินเข้าใจว่าเขามีความรู้สูงจนไปบอกหนังสือให้พระสังฆราชฟังได้ แต่เมื่อทรงถามพระสังฆราช ท่านกลับได้ความว่า คัมภีร์ของพระสังฆราชตกบนพื้นดิน ศรีธนนไชยจึงบอกให้เก็บขึ้นมา แท้จริงแล้วการไป “บอกหนังสือสังฆราช” หมายถึงการไปสอนหรือบอกสิ่งที่ผู้มีความรู้สูงกว่าตนเองรู้ดีอยู่แล้ว
สำนวนนี้จึงใช้เปรียบเทียบถึงการไปสอนหรือบอกสิ่งที่ผู้อื่นรู้ดีอยู่แล้ว หรือรู้ดีกว่าตนเอง ซึ่งไม่จำเป็นและเป็นการกระทำที่ไร้ประโยชน์
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- การที่ลุงประเสริฐไปอธิบายการตลาดให้กับนักธุรกิจที่มีชื่อเสียง ก็เหมือนกับการบอกหนังสือสังฆราช เพราะเขารู้เรื่องนี้ดีอยู่แล้ว (การพูดกับคนที่มีความรู้หรือประสบการณ์มากกว่าในเรื่องนั้น ๆ)
- คนที่มีประสบการณ์ปฏิบัติมามาก ๆ อาจจะไม่เก่งในด้านทฤษฎี แต่ฝีมือการทำจริง ๆ เชี่ยวชาญมากกว่าเรา ถึงเราจะจบสูงกว่าเขาก็จริง แต่ในแง่ของการปฏิบัติ เราอาจจะเทียบเขาไม่ได้เลย เพราะฉะนั้นอย่าไปบอกหนังสือสังฆราชเลย จะเป็นการดูถูกเขาเสียเปล่า ๆ (คนลงมือทำจริง ทำมาอย่างยาวนาน ย่อมมีประสบการณ์มากกว่าคนที่ไม่เคยลงมือทำมาก่อน)
- การที่ฉันไปแนะนำการทำอาหารให้แม่ของเพื่อนก็เหมือนบอกหนังสือสังฆราช เพราะแม่ของเขาเป็นเชฟมืออาชีพอยู่แล้ว (การสอนสิ่งที่คนอื่นรู้ดีอยู่แล้ว)
- การที่เธอไปแนะนำวิธีการทำสวนให้ชาวสวนที่ทำสวนมานาน ก็เหมือนการบอกหนังสือสังฆราช เพราะเขามีประสบการณ์มากกว่า อยู่กับการทำสวนมาทั้งชีวิต (การสอนหรือแนะนำสิ่งที่ผู้ฟังรู้ดีอยู่แล้ว)
- ฉันคิดว่าการไปบอกวิธีการเล่นกีฬาให้โค้ชมืออาชีพ ก็เหมือนบอกหนังสือสังฆราช เพราะโค้ชคนนั้นมีความรู้และประสบการณ์มากกว่าฉัน (การบอกสิ่งที่คนอื่นรู้ดีกว่าเราและไม่จำเป็นต้องบอก)