สำนวนไทยหมวดหมู่ ด. เด็กเลี้ยงแกะ
เด็กเลี้ยงแกะ หมายถึง
สำนวน “เด็กเลี้ยงแกะ” หมายถึง คนที่พูดโกหกจนไม่มีใครเชื่อ แม้ในเวลาที่พูดความจริงก็ตาม เปรียบเสมือนเด็กชายในนิทานอีสปที่แกล้งร้องตะโกนว่าหมาป่ามา ทำให้ชาวบ้านรีบมาช่วย แต่เมื่อโกหกซ้ำ ๆ ครั้งสุดท้ายเมื่อหมาป่ามาจริง ๆ กลับไม่มีใครเชื่อและมาช่วยอีกต่อไป กล่าวคือ “คนที่ชอบพูดปดจนไม่มีใครเชื่อถือ” นั่นเอง
ที่มาของสำนวนนี้
มาจากนิทานอีสป เรื่อง The Boy Who Cried Wolf (เด็กเลี้ยงแกะกับหมาป่า) ซึ่งเป็นนิทานสอนใจเกี่ยวกับผลเสียของการโกหก
เรื่องราวกล่าวถึงเด็กเลี้ยงแกะที่แกล้งร้องตะโกนว่าหมาป่าบุกฝูงแกะ ทำให้ชาวบ้านรีบวิ่งมาช่วย แต่เมื่อมาถึงกลับพบว่าเด็กโกหกและหัวเราะสนุกสนานเพราะเห็นว่าคนอื่นตกใจ ต่อมาเขาก็แกล้งทำแบบเดิมอีกหลายครั้ง จนเมื่อวันหนึ่งหมาป่ามาจริง ๆ เด็กชายตะโกนขอความช่วยเหลือ แต่ชาวบ้านไม่เชื่ออีกต่อไป สุดท้ายหมาป่าก็ทำลายฝูงแกะของเด็กไปจริง ๆ เพราะไม่มีใครมาช่วย
จากนิทานนี้จึงเกิดสำนวนเด็กเลี้ยงแกะ ซึ่งหมายถึง คนที่พูดโกหกซ้ำ ๆ จนเมื่อพูดความจริงแล้วไม่มีใครเชื่ออีกต่อไป สะท้อนให้เห็นว่า ความน่าเชื่อถือเป็นสิ่งสำคัญ หากใช้คำพูดในทางที่ผิดบ่อย ๆ คนรอบข้างจะหมดศรัทธาและไม่เชื่อแม้ในเวลาที่ต้องการความช่วยเหลือจริง ๆ
ต่อมาจึงกลายเป็นสำนวนภาษาอังกฤษ “to cry wolf” ซึ่งหมายถึงการเตือนภัยหลอกจนไม่มีใครเชื่อเมื่อเกิดเหตุจริง (และพจนานุกรมภาษาอังกฤษแห่ง Oxford ได้อธิบายว่าหมายถึงการกล่าวอ้างเท็จ)
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- เขาชอบโกหกอยู่เป็นประจำจนไม่มีใครเชื่อใจ วันก่อนบอกว่าเจ็บป่วยหนัก แต่พอทุกคนไปเยี่ยมกลับพบว่าเขาสบายดี คราวหน้าถ้าเป็นอะไรขึ้นมาจริง ๆ ก็คงไม่มีใครสนใจแล้วเด็กเลี้ยงแกะ แบบนี้ไม่น่าคบ (เปรียบกับคนที่พูดโกหกบ่อยจนหมดความน่าเชื่อถือ)
- นักเรียนคนนี้มักจะแกล้งบอกว่าลืมส่งการบ้านเพื่อขอเวลาเพิ่ม แต่พอครูให้โอกาส กลับพบว่าเขาทำเสร็จแล้วแต่ไม่อยากส่ง ติดนิสัยเด็กเลี้ยงแกะ แบบนี้ ต่อไปครูคงไม่เชื่อคำพูดอีก (ใช้พูดถึงคนที่โกหกจนไม่มีใครไว้ใจอีกต่อไป)
- พนักงานคนนั้นเคยอ้างว่าป่วยหลายครั้งเพื่อขอลาหยุด แต่สุดท้ายกลับไปเที่ยวจนถูกจับได้ เมื่อถึงวันที่เขาป่วยจริง ๆ เจ้านายกลับไม่อนุญาต เพราะคิดว่าเป็นแค่เรื่องโกหกอีกครั้ง เด็กเลี้ยงแกะสุดท้ายก็ต้องรับผลจากการกระทำของตัวเอง (ใช้เตือนว่าการโกหกบ่อย ๆ อาจทำให้คนไม่เชื่อแม้ในเวลาที่พูดความจริง)
- นักการเมืองบางคนพูดให้ความหวังกับประชาชนอยู่เสมอ แต่สุดท้ายกลับทำไม่ได้จริง คำพูดของเขาเลยไม่มีใครเชื่ออีกต่อไปเหมือนเด็กเลี้ยงแกะ ที่ตะโกนขอความช่วยเหลือแต่ไม่มีใครสนใจ (เปรียบกับคนที่พูดจาไร้ความน่าเชื่อถือเพราะผิดคำพูดบ่อยครั้ง)
- น้องชายของฉันชอบแกล้งทำเป็นร้องไห้เพื่อให้พ่อแม่ตามใจ แต่พอทำบ่อยเกินไป พ่อแม่เริ่มไม่สนใจ จนวันหนึ่งเขาหกล้มจริง ๆ แต่ไม่มีใครรีบเข้าไปช่วย เพราะคิดว่าเป็นแค่การแกล้งอีกครั้ง เด็กเลี้ยงแกะสุดท้ายก็ต้องเจ็บตัวเพราะนิสัยของตัวเอง (เปรียบกับคนที่หลอกลวงจนสุดท้ายไม่มีใครเชื่อแม้เมื่อเดือดร้อนจริง ๆ)
สำนวนที่ความหมายคล้ายกัน
- ปากว่าตาขยิบ หมายถึง: ปากกับใจไม่ตรงกัน, ปากอย่างใจอย่าง