สำนวนไทยหมวดหมู่ ต. ตลบนกบนเวหา
ตลบนกบนเวหา หมายถึง
สำนวน “ตลบนกบนเวหา” หมายถึง การพูดจาหลอกลวง พลิกแพลงให้ผู้อื่นหลงเชื่อ เพื่อหาผลประโยชน์ใส่ตัว หรือการแสร้งทำดีตีสนิท แล้วหักหลังในภายหลัง เปรียบเสมือนนักล่าที่ใช้กลอุบายล่อให้นกที่กำลังบินอยู่บนท้องฟ้าตกลงมา โดยที่นกไม่ทันระวังตัว สำนวนนี้มักใช้กับคนที่มีเล่ห์เหลี่ยม ชอบใช้วาจาแสร้งทำเป็นมิตรเพื่อให้ได้ประโยชน์จากอีกฝ่าย ก่อนจะแสดงธาตุแท้และทรยศในที่สุด กล่าวคือ “การแกล้งตีสนิทแล้วหักหลัง” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากวรรณกรรมสามก๊ก ซึ่งเล่าถึงเหตุการณ์ที่สุมาอี้ (司马懿) ใช้เล่ห์เหลี่ยมแสร้งทำเป็นภักดีต่อโจโฉและราชวงศ์วุยมาโดยตลอด ทำให้ตระกูลโจวางใจเปรียบเสมือนนกที่บินสูงขึ้นไปตามความไว้วางใจของผู้มีอำนาจ
แต่เมื่อสุมาอี้เห็นโอกาสเหมาะ จึงตลบหลังยึดอำนาจจากตระกูลโจ หักหลังโจซอง (曹爽) และกวาดล้างศัตรูทางการเมือง ทำให้ราชวงศ์วุยตกอยู่ภายใต้อำนาจของตระกูลสุมาตั้งแต่นั้นมา เปรียบเสมือนนกที่ถูกล่อให้บินสูงขึ้น ก่อนจะถูกตลบหลังจนร่วงหล่นอย่างหมดหนทาง
สำนวนนี้จึงเปรียบเปรยถึงความไว้เนื้อเชื่อใจดุจนกที่บินสูงขึ้นฟ้า ยิ่งนกบินสูงเท่าใด ก็หมายถึงความไว้วางใจที่มีให้มากเท่านั้น แต่เมื่อถูกหักหลัง ก็เหมือน ปีกถูกตัด ขาดที่พึ่ง และร่วงโรยลงมาอย่างหมดหนทาง
สำนวนนี้จึงใช้เปรียบเทียบถึง คนที่แสร้งทำดี ตีสนิท พูดจาหว่านล้อม จนอีกฝ่ายเชื่อใจ ก่อนจะหักหลังหรือหาประโยชน์ใส่ตัวในท้ายที่สุด คล้ายกับการหลอกล่อนกให้บินสูงขึ้นไป ก่อนจะ “ตลบหลัง” ทำให้นกร่วงหล่นลงมาโดยไม่มีทางหนีรอดได้
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- เขาแสร้งทำตัวเป็นเพื่อนสนิทกับหัวหน้า เพื่อให้ได้รับความไว้วางใจ แต่สุดท้ายก็ตลบนกบนเวหา หักหลังและแย่งตำแหน่งไปอย่างหน้าตาเฉย (ใช้กับคนที่ตีสนิทแล้วหักหลังเพื่อผลประโยชน์)
- นักต้มตุ๋นมักใช้วิธีพูดจาหว่านล้อมให้เหยื่อตายใจ ก่อนจะตลบนกบนเวหา หลอกเอาเงินไปโดยที่อีกฝ่ายไม่ทันระวังตัว (ใช้กับการหลอกลวงที่อาศัยคำพูดเพื่อให้ผู้อื่นหลงเชื่อ)
- เธอทำเป็นเข้ามาตีสนิทกับฉันเพราะต้องการข้อมูลสำคัญ พอได้สิ่งที่ต้องการก็หายไปทันที ตลบนกบนเวหาอย่างแนบเนียนจริง ๆ (ใช้กับคนที่จงใจเข้าหาเพื่อผลประโยชน์แล้วทอดทิ้ง)
- พ่อค้าเจ้าเล่ห์อ้างว่าจะให้ราคาดี พอเกษตรกรไว้ใจแล้วก็ตลบนกบนเวหา กดราคาสินค้าจนพวกเขาไม่มีทางเลือก (ใช้กับกลโกงทางธุรกิจที่ทำให้คนหลงเชื่อก่อนหักหลัง)
- นักการเมืองบางคนพูดจาไพเราะเพื่อให้ประชาชนเชื่อใจ แต่เมื่อได้อำนาจแล้วก็ตลบนกบนเวหา ไม่ทำตามสัญญาที่ให้ไว้ (ใช้กับคนที่หลอกให้ผู้อื่นเชื่อเพื่อผลประโยชน์ทางการเมือง)