คำพังเพยหมวดหมู่ ก. กำแพงมีหู ประตูมีตา(ช่อง)
ความหมายของคำพังเพยกำแพงมีหูประตูมีตา
“กำแพงมีหู ประตูมีตา หรือ กำแพงมีหู ประตูมีช่อง” หมายถึง การเตือนให้ระมัดระวังในการพูดคุยหรือทำสิ่งใด เพราะอาจมีผู้ที่แอบฟังหรือแอบดูอยู่ แม้ว่าเราจะคิดว่าพื้นที่นั้นเป็นพื้นที่ส่วนตัวหรือมีความปลอดภัยก็ตาม สำนวนนี้สะท้อนถึงการที่ข่าวหรือความลับมักจะหลุดออกไปอย่างรวดเร็ว เพราะมีคนอื่นคอยเฝ้าสังเกตและจับตาดูอยู่เสมอ ดังนั้นจึงควรใช้ความระมัดระวังในการพูดคุยเรื่องที่ละเอียดอ่อนหรือความลับ โดยเฉพาะในสังคมที่มีความใกล้ชิดกันมาก กล่าวคือ “การที่จะพูดหรือทำอะไร ให้ระมัดระวัง แม้จะเป็นความลับเพียงไรก็อาจมีคนล่วงรู้ได้” นั่นเอง
นอกจากนี้ คำพังเพยนี้นี้ยังสามารถแสดงถึงความระมัดระวังในด้านการพูดหรือทำสิ่งต่างๆ ต่อหน้าคนอื่นที่อาจไม่น่าไว้ใจ หรืออาจถูกจับตาดูอยู่โดยไม่รู้ตัว ทำให้การพูดหรือทำสิ่งใดต้องมีการคิดไตร่ตรองก่อนเสมอ
ที่มาของคำพังเพย
คำพังเพยนี้มีรากฐานมาจากความเชื่อและการสังเกตวิถีชีวิตของคนไทยในสมัยก่อน ซึ่งนิยมใช้ภาษาที่สื่อถึงสิ่งของในลักษณะเปรียบเทียบกับพฤติกรรมของมนุษย์ สำนวนนี้ใช้เปรียบกับสถานการณ์ที่แม้กำแพงและประตูจะเป็นสิ่งไม่มีชีวิต แต่ก็เปรียบเหมือนกับมีหูและตาคอยเฝ้าสังเกตการณ์และรับฟังข้อมูลต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นรอบข้าง สะท้อนถึงสภาพสังคมที่ข้อมูลมักจะถูกส่งต่อจากคนหนึ่งไปยังอีกคนหนึ่งอย่างรวดเร็ว
ในสมัยก่อน คนไทยมักใช้คำพังเพยนี้เพื่อเตือนสติให้ระมัดระวังในการพูดคุยเรื่องสำคัญ ๆ หรือความลับในที่ที่คิดว่าเป็นพื้นที่ส่วนตัว เนื่องจากสถานการณ์และบริบททางสังคมที่มีการสอดส่องกันอย่างใกล้ชิด ไม่ว่าจะเป็นหมู่บ้านเล็ก ๆ หรือชุมชนที่แนบแน่น ทำให้การเผยแพร่ข้อมูลหรือเรื่องราวอาจเกิดขึ้นได้ง่าย คนที่สังเกตการณ์และได้ยินข้อมูลก็อาจจะกระจายข่าวออกไปได้เร็วเหมือนกับ “หู” และ “ตา” ของกำแพงและประตูที่ไม่มีชีวิต
ตัวอย่างการใช้คำพังเพย
- เมื่อเพื่อนร่วมงานเตือนกันว่าไม่ควรพูดเรื่องเงินเดือนหรือปัญหาภายในบริษัทในที่สาธารณะ เพราะกำแพงมีหู ประตูมีตา (เตือนให้ระวังเรื่องการพูดในที่ที่อาจมีคนอื่นแอบฟังอยู่)
- คุณยายบอกหลานว่าอย่าพูดเรื่องปัญหาครอบครัวในร้านอาหาร เพราะกำแพงมีหู ประตูมีตา (คุณยายเตือนให้หลานระมัดระวังการพูดเรื่องส่วนตัวในที่สาธารณะ)
- สมชายและเพื่อน ๆ รู้ว่าการพูดคุยเรื่องแผนธุรกิจใหม่ในที่ประชุมควรระวังให้มาก เพราะกำแพงมีหู ประตูมีตา อาจมีคนไม่หวังดีแอบฟังอยู่ (สมชายตระหนักว่ามีโอกาสที่แผนธุรกิจจะถูกเปิดเผยออกไป)
- พ่อแม่สอนลูกว่าอย่าพูดเรื่องในครอบครัวกับคนอื่นมากเกินไป เพราะกำแพงมีหู ประตูมีตา (เตือนลูกให้ระวังการเปิดเผยความลับในครอบครัว)
- ในที่ประชุมสาธารณะ เขาไม่กล้าพูดวิจารณ์ผู้บริหาร เพราะกำแพงมีหู ประตูมีตา อาจมีคนส่งข้อมูลไปให้ผู้บริหารรู้ (เขาระมัดระวังไม่พูดเรื่องวิจารณ์ต่อหน้าคนอื่น)
รู้จักสำนวน, สุภาษิต, อื่น ๆ ได้ที่ goodproverb.com
อ้างอิงความหมายจาก LONGDO DICT