สำนวนไทยหมวดหมู่ ช.ช้างเผือกเกิดในป่า
ช้างเผือกเกิดในป่า หมายถึง
สำนวน “ช้างเผือกเกิดในป่า” หมายถึง ผู้ที่มีปัญญา คุณความดี หรือความสามารถอันโดดเด่น แม้อยู่ในชนบทห่างไกล ก็ยังมีคนกล่าวขวัญถึง หรือได้รับการยกย่องเสมอ เพราะคนที่มีคุณธรรมและความสามารถสูงเป็นสิ่งที่หาได้ยาก เปรียบเหมือนช้างเผือกซึ่งเป็นสัตว์มงคล แม้จะเกิดในป่า ก็ยังมีคุณค่าและเป็นที่ต้องการ กล่าวคือ “คนที่มีปัญญา เป็นคนดี มีความสามารถนั้นหาได้ยาก แต่ก็ยังมีผู้เห็นคุณค่าเสมอ” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากความเชื่อเกี่ยวกับช้างเผือกในวัฒนธรรมไทย ซึ่งถือว่าเป็นสัตว์มงคลและมีคุณค่าต่อแผ่นดิน ซึ่งแตกต่างจากช้างทั่วไปที่มีสีเทาหรือดำ แม้ช้างปกติจะมีความแข็งแกร่งและใช้งานได้ดี แต่ช้างเผือกกลับเป็นที่ต้องการและได้รับการยกย่องมากกว่าเพราะหายาก
ในอดีตช้างเผือกถือเป็นสมบัติของพระมหากษัตริย์ ตามคติความเชื่อที่ว่ากษัตริย์ที่มีช้างเผือกในครอบครองจะมีบุญบารมีและความมั่นคงในราชบัลลังก์ ดังนั้นเมื่อมีการพบช้างเผือกในป่า เจ้าหน้าที่และพรานช้างจะรีบรายงานและนำมาเลี้ยงดูในพระบรมมหาราชวัง
อย่างไรก็ตามช้างเผือกไม่ได้เกิดในราชวังโดยตรง แต่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติในป่า ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของสิ่งที่มีคุณค่าและหายาก แม้ไม่ได้อยู่ในสถานที่ที่คนทั่วไปคาดหวังว่าจะพบ
จากแนวคิดนี้ สำนวนนี้จึงถูกนำมาใช้เปรียบเปรยถึงคนที่มีปัญญา ความสามารถ หรือคุณธรรมสูง แม้จะเกิดหรือเติบโตในที่ห่างไกล ไม่ได้รับการสนับสนุนโดยตรงจากสังคม แต่ก็ยังมีคุณค่าและได้รับการกล่าวถึงเสมอ เหมือนกับช้างเผือกที่แม้จะอยู่ในป่า แต่ก็ยังเป็นที่ต้องการและมีผู้แสวงหา
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- เด็กชายจากหมู่บ้านเล็ก ๆ ในชนบท มีความสามารถด้านคณิตศาสตร์เป็นเลิศ จนได้รับทุนไปศึกษาต่อในต่างประเทศ เป็นตัวอย่างของช้างเผือกที่เกิดในป่า ที่ได้รับการค้นพบและส่งเสริมให้แสดงศักยภาพ (เปรียบถึงผู้ที่มีความสามารถสูงแม้เติบโตในที่ห่างไกล)
- ศิลปินพื้นบ้านคนหนึ่งมีพรสวรรค์ด้านดนตรีไทย แม้ไม่ได้เรียนในสถาบันชื่อดัง แต่ผลงานของเขากลับเป็นที่ยอมรับและยกย่องว่าเป็นช้างเผือกที่เกิดในป่า (เปรียบถึงผู้ที่มีพรสวรรค์โดยไม่ได้รับการสนับสนุนจากระบบหลักแต่ยังได้รับการยอมรับ)
- หญิงสาวจากหมู่บ้านเล็ก ๆ ที่ไม่เคยมีใครรู้จักมาก่อน สามารถสอบติดคณะยอดนิยมของมหาวิทยาลัยชั้นนำได้สำเร็จ ผู้คนต่างชื่นชมว่าเธอเป็นช้างเผือกที่เกิดในป่า (แสดงถึงคนที่มีความสามารถโดดเด่นแม้อยู่ในที่ห่างไกล)
- อาจารย์พูดกับนักเรียนว่า “อย่าดูถูกตัวเองเพียงเพราะมาจากต่างจังหวัด ถ้ามีความสามารถ ไม่ว่าจะอยู่ที่ไหนก็เป็นช้างเผือกเกิดในป่าได้” (เปรียบถึงการมีศักยภาพที่สามารถเปล่งประกายได้ทุกที่)
- หัวหน้าบอกกับทีมงานว่า “พนักงานคนใหม่ถึงจะไม่มีประสบการณ์มาก แต่ฝีมือดีเกินคาด แบบนี้แหละที่เรียกว่าช้างเผือกเกิดในป่า” (เปรียบถึงการค้นพบคนที่มีความสามารถสูงแม้ไม่ได้มาจากที่ที่คาดหวัง)
สำนวนที่ความหมายคล้ายกัน
- เพชรในตม หมายถึง: คนมีคุณค่าและความสามารถ แม้จะอยู่ในที่ต่ำต้อยหรือไม่ได้รับการสนับสนุน ก็ยังเปล่งประกาย