สุภาษิตไทยหมวดหมู่ ด. ได้ดีเพราะปาก ได้ยากเพราะคำ
ได้ดีเพราะปาก ได้ยากเพราะคำ หมายถึง
สุภาษิต “ได้ดีเพราะปาก ได้ยากเพราะคำ” หมายถึง คำพูดมีผลต่อชีวิต หากพูดดี มีวาทศิลป์ รู้จักพูดให้เหมาะสม ย่อมได้รับโอกาสที่ดี แต่หากพูดไม่คิด พูดในทางเสียหาย ก็อาจนำมาซึ่งปัญหาและอุปสรรค เปรียบเสมือนคนที่รู้จักใช้คำพูดให้เกิดประโยชน์ ย่อมได้รับความเมตตาและโอกาส ส่วนคนที่พูดโดยไม่ระวัง อาจทำให้ตัวเองเดือดร้อนและเสียโอกาส กล่าวคือ “การให้คิดก่อนพูด รู้ว่าอะไรควรพูด อะไรไม่ควรพูด” นั่นเอง
ที่มาของสุภาษิต
สุภาษิตนี้มีรากฐานมาจากหลักคิดของวาทศิลป์และการใช้คำพูดให้เกิดประโยชน์ ซึ่งสะท้อนให้เห็นในวรรณกรรมจีนเรื่อง “สามก๊ก” ที่แสดงให้เห็นว่าคำพูดสามารถนำพาทั้งความเจริญรุ่งเรืองและความล่มสลายได้
รากฐานไม่แน่ชัดเจนว่ามาจากไหนแต่คาดว่าอาจมาจากวรรณกรรมสามก๊กการใช้ทั้งคำพูดมีทั้งศาสตร์และศิลป์ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของคำพูดที่ส่งผลต่อชะตากรรมของบุคคล ขงเบ้งใช้วาทศิลป์โน้มน้าวให้เล่าปี่รับตนเป็นกุนซือ และยุแยงให้ซุนกวนร่วมรบกับโจโฉจนได้รับชัยชนะ, สุมาอี้ใช้คำพูดอย่างสุขุมเพื่อรักษาอำนาจและรอเวลายึดแผ่นดิน, ส่วนซุนกวนก็เป็นนักการทูตที่ใช้วาจารักษาสมดุลอำนาจ ทำให้อาณาจักรง่ออยู่ได้นาน, ในทางกลับกันเตียวหุยพูดจารุนแรงจนถูกลูกน้องสังหาร, จิวยี่โกรธขงเบ้งจนตรอมใจตาย, และอ้องอุ้นพูดตรงเกินไปจนถูกโจโฉประหาร,
สุภาษิตนี้จึงเป็นคำสอนว่าการรู้จักพูดให้ถูกที่ถูกเวลา สามารถนำพาความสำเร็จมาได้ ในขณะที่คำพูดที่ไม่ระมัดระวังอาจนำหายนะมาสู่ตนเอง
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- กานต์เป็นพนักงานที่พูดจาดีและรู้จักเข้าหาผู้ใหญ่ ทำให้ได้รับความเมตตาและเลื่อนตำแหน่งเร็วกว่าคนอื่น นี่แหล ได้ดีเพราะปาก ได้ยากเพราะคำ (การพูดดีช่วยให้ได้รับโอกาสที่ดี)
- หมู่นี้พิมพ์พูดจาไม่ระวัง เผลอนินทาหัวหน้าแล้วโดนจับได้ สุดท้ายเธอถูกลดตำแหน่ง นี่แหละได้ดีเพราะปาก ได้ยากเพราะคำ ถ้าพูดไม่คิดก็อาจเดือดร้อนเอง (คำพูดที่ไม่เหมาะสมอาจสร้างปัญหาให้ตัวเอง)
- นักการเมืองบางคนใช้วาทศิลป์ดี พูดให้ประชาชนเชื่อถือ จึงได้รับเลือกตั้งอีกครั้ง นี่คือตัวอย่างของได้ดีเพราะปาก ได้ยากเพราะคำ (คนที่ใช้คำพูดเป็น ย่อมได้เปรียบ)
- ก้อยถอนหายใจพลางพูดกับเพื่อนว่า “ฉันแค่พูดตรง ๆ แต่ทำไมเขาถึงไม่พอใจ” หนิงส่ายหน้าก่อนตอบว่า “บางเรื่องก็ต้องรู้จักพูดให้ดีได้ดีเพราะปาก ได้ยากเพราะคำนะ” (การพูดโดยไม่คิด อาจทำให้เกิดปัญหาได้)
- นนท์พูดกับพี่ชายว่า “ทำไมพี่ทนายถึงชนะคดีแทบทุกครั้ง” พี่ชายยิ้มก่อนตอบว่า “เพราะเขารู้จักใช้คำพูดให้เป็นประโยชน์ได้ดีเพราะปาก ได้ยากเพราะคำไงล่ะ” (การรู้จักใช้คำพูดทำให้ได้เปรียบในหลายเรื่อง)